Verplichtstelling vertrouwenspersoon ongewenst gedrag op de werkvloer

Wat zegt de wetgeving erover?
Aangezien overheidsinstanties, het onderwijs, de (jeugd)zorg en ziekenhuizen eigen bepalingen hebben (waarbij veelal wél een verplichting tot het beschikbaar hebben van een vertrouwenspersoon bestaat) richten we ons, in dit artikel, op ondernemingen in de private sector ofwel het bedrijfsleven. Hierbij is geen rekening gehouden met -het toenemende aantal- CAO’s waarin een rol voor de vertrouwenspersoon is opgenomen.

1. In het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:611 BW) is bepaald dat de werkgever en de werknemer verplicht zijn zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen.
2. Vervolgens is de Arbeidsomstandighedenwet (artikel 3 lid 2) van toepassing waarin geregeld is dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor de psychosociale arbeidsbelasting (PSA), waar ook ongewenste omgangsvormen zoals agressie en geweld, (seksuele) intimidatie, pesten, discriminatie en werkdruk onder vallen.
3. In artikel 1 van de Grondwet staat dat iedereen in Nederland in gelijke gevallen gelijk wordt behandeld. Verder staat in artikel 1 dat discriminatie, op welke grond dan ook, is verboden.
4. In Artikel 28, lid 1 WOR staat dat de OR als taak heeft om toe te zien op goede arbeidsomstandigheden. De OR moet er dus (ook) op toezien of werk en psychosociale arbeidsbelasting een probleem is bij de achterban.
5. Daarnaast hebben organisaties met meer dan 50 medewerkers (hierbij worden inhuurkrachten, stagiairs, vrijwilligers e.d. meegerekend) te maken met de Wet Huis voor Klokkenluiders.
6. Werkgevers zijn verplicht (ZZP-ers uitgezonderd) tot een Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E). Daarbinnen dient o.a. een inventarisatie van PSA plaats te vinden c.q. opgenomen te zijn.

Monique van de Graaf heeft een artikel geschreven met meer achtergrondinformatie over Beleid in het kader van psychosociale arbeidsbelasting. Daarin lees je meer over juridische kaders en verantwoordelijkheden binnen organisaties.

Waarschuwing
Wanneer niet aan de wetgeving voldaan wordt kan de ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT), maar ook individuele werknemers, een klacht indienen bij de Nederlandse Arbeidsinspectie – als een werkgever geen beleid heeft op het gebied van ongewenst gedrag. De Arbeidsinspectie en kan een werkgever verplichten beleid in te voeren en bij nalatigheid sancties opleggen. Tips tegen PSA van de Arbeidsinspectie en Klachtenstructuur als vangnet.

Als een werknemer te maken krijgt met discriminatie, dan kan deze een klacht over zijn werkgever indienen bij het College voor de Rechten van de Mens – voorheen Commissie Gelijke Behandeling (CGB) -. Bij ongewenst gedrag kan de werknemer het ook aan de orde stellen bij een rechter, bijvoorbeeld als hij ontbinding van de arbeidsovereenkomst vraagt vanwege het ongewenste gedrag. De werkgever zal in die gevallen moeten kunnen aantonen dat hij voldoende heeft gedaan om het ongewenste gedrag te voorkomen. Als een werkgever geen protocol en/of klachtenregeling binnen zijn bedrijf heeft ingesteld, dan zal de conclusie al snel zijn dat hij onvoldoende heeft gedaan om het ongewenste gedrag te voorkomen. Het aanstellen van een vertrouwenspersoon en instellen van een protocol en klachtenprocedure werkt dus niet alleen preventief binnen een onderneming, het kan de werkgever ook helpen om aansprakelijkheid en veroordeling te voorkomen.

Daarmee komt de vraag ‘is een vertrouwenspersoon verplicht?’ in een heel ander perspectief en is het aanstellen van een vertrouwenspersoon een logische stap.

Beleid op het gebied van ongewenst gedrag
Het instellen van een protocol ter voorkoming van ongewenst gedrag dat is voorzien van een klachtenregeling is een aan te bevelen maatregel die de werkgever kan nemen om aan zijn verplichting te voldoen. Ons advies is:

• Gedragscode
• Vertrouwenspersoon
• Klachtenregeling inclusief een klachtencommissie
• Integriteitsbeleid (met een integriteitscode, een meld-/klokkenluidersregeling en meldpunt)